Enigma grada Perasta

U vremenima u kojima sve veći broj rezidenata starih bokeljskih gradova ustupa svoje adrese za dobar bokun preko potrebnih para, promišljam o novim vlasnicima tih istih starogradskih adresa. Obitavaju u njima kad je najljepše, od maja do septembra, ili kraće, tokom jula i avgusta. Onda odleću. I svode kupovinu vekni hleba na desetinu posto.

Još nisam sreo kontinentalca koji ne bi poželio nekretninu u Perastu – bajkovitom baroknom gradu u Boki Kotorskoj. Pomorstvo je drugo ime za Perast, mjesto neobično i po tome što je jednu omalenu hrid uzelo da nasipa 1452. g, da bi tokom vjekova i vjekova, ostrvo Gospa od Škrpjela postalo ciljem hodočašća, a Gospa od Škrpjela, kad i Sv. Nikola – ostali zaštitnici pomoraca.

Perast je specifičan i po tome što je ostao imun na novogradnju. Po gradu su i dalje barokne palate i palacini, rijetko kad mlađi od 250 godina.

I monumentalna palata Zmajević izgrađena je u doba baroka. Nalazi se na 7. kaskadi, iznad pećine u stijeni. Očarava me. Nalikuje dvorcu do koga se dolazi monumentalnim stepeništem. Na prozorskim okvirima prema moru ima uklesane natpise na latinskom jeziku. Na svakom natprozorniku i potprozorniku natpisi čine par, a svaki par sadrži moralnu poruku. Zapovijest TEMPORI CEDE – PRINCIPIS OBSTA, zatiče me uvijek imperativom, jer nalaže da popustim pred vremenom – i počecima da se usprotivim. Kamen govori da čovjek mora usprotiviti se počecima svega što revolucijom hoće da uništi stare običaje, norme i mjere – kao što mora da popusti pred vremenom za kaznu što se nije uspio da usprotivi počecima!

Kakav tačan oblik mišljenja, oko koga bi se moglo diskutovati kao da drugih pitanja i nema na svijetu...

Tek s ulaza u palatu Zmajević – nadnesen nad Gradom, odgonetnuo sam kako je to 15. maja 1654. malobrojnim Peraštanima pošlo za rukom da se, uz pomoć Bogorodice, odbrane od napada višestruko brojnijih Turaka.

Stepenište Zmajević deboto je najočuvanija fortifikovana ulica na Mediteranu, s visokim zidovima, nalik je klancu, u koji kad neprijatelj uleti, čim pomisli da ga je osvojio, bere zelen bostan. Perast je premrežio svoju urbanu teritoriju ovim arhitektonskim trikom, izgradio promišljen sistem odbrambenih kula, iznad grada postavio tvrđavu Sv. Krst, i na ostrvu Sv. Đorđe utvrđen punkt. Nije imao oklop oko sebe kao Dubrovnik, ili Kotor, ali je imao unutrašnji, lukav skelet.

Hoćemo li se složiti s moralnom porukom TEMPORIS CEDE, i konačno popustiti pred vremenima, ili ćemo se pak, rukovoditi principom PRINCIPIS OBSTA, da se usprotivimo počecima svakog novog sloja ionako debelog bezakonja? Da li imamo, kao Perast nekad, unutrašnji duhovni skelet, ili smo izabrali da... u moru laži uronjeni plutamo, pa što nam dâ bura dana sutrašnjeg?