„Ruska“ i „Njujork“, dva romana britanskog pisca Edvarda Raderfurda svojevrsne su freske o Rusiji i najpoznatijem američkom megalopolisu. Spajajući fikciju i opsežna istorijska istraživanja, Raderfurd je stvorio dela, istorijski uverljiva koja rasvetljuju sadašnjost i oživljavaju prošlost. Izdavač je Laguna, a prevodilac Aleksandra Čabraja.
Obuhvatajući hiljadu i osamsto godina ruske istorije, politike i kulture, Edvard Raderfurd, u romanu „Ruska“ piše veličanstvenu sagu, raznovrsnu poput same Rusije. To je ljudska priča o jednoj velikoj civilizaciji ispričana kroz živote četiri porodice, različitog porekla ali sjedinjenih i isprepletanih u stvaranju sudbine svoje zemlje. Junaci ove sage su kmet i gospodar, Kozak i car, pop i Jevrejin, a članovi njihovih porodica tragaju za svojim sudbinama još od davnih dana zlatnog Kijeva sa čuvenim pravoslavnim crkvama i manastirima, od surovih napada mongolskih potomaka Džingis-kana, uspona Moskovske kneževine i njenih boljara i mračnog doba Ivana Groznog i njegove tajne policije. Moderna vremena počinju herojskom, romantičnom pričom o Kozacima, sukobom između nepokolebljivog pristalice zapada Petra Velikog i pobožnih staroveraca, radije spremnih na ritualno samospaljivanje nego na ulazak u evropejski svet Sankt Peterburga. Od ovog doba priča prati rusko flertovanje sa slobodoumljem od čudesnih dana vladavine Katarine Velike i idealista iz doba „Rata i mira“ do oportunističkih boljševika iz dana Ruske revolucije i tirana dvadesetog veka.
Ratnici i kaluđeri-pustinjaci, boljari i kmetovi, romantične junakinje i bogate stare knjeginje, preduzimači i prognanici – likovi iz romana „Ruska“ nastanjuju raskošni, zadivljujući i protivečni svet šuma i stepa, ikona i sekira, pravoslavnih vernika i jevrejskih pogroma, raskošnih crkava, veličanstvenih palata i ubogih sela, zatim ruskih narodnih bajki i rukotvorina i otmenih opera, Tolstoja i Lenjina, Čajkovskog i Raspućina...
Raderfurdov „Njujork“ predstavlja istoriju glavnog grada sveta, ispričanu kroz priče nekoliko porodica čije se sudbine prepliću. Od epske, monumentalne pustoši Novog sveta do nebodera grada koji nikad ne spava; od intimnih pojedinosti iz davno zaboravljenih života do onih koji se danas proživljavaju vratolomnom brzinom – Raderfurd je blistavo oživeo četiri veka istorije.
Roman počinje u indijanskom ribarskom seocetu, u vreme kada prvi holandski trgovci pokušavaju da ostvare svoje snove u toj veličanstvenoj divljini. Za njima su sledili britanski doseljenici i trgovci sa svojim aristokratskim vladama i nepopularnim porezima koji su doveli do pobuna, rata i rađanja američke nacije. Pa ipak, zemlja koja se već jednom cepala cepa se ponovo, ovog puta zbog ropstva. Dok se u zemlji vodio krvavi Građanski rat, grad su potresali smrtonosni nemiri. Nade i snovi, pohlepa i potkupljivost – uvek su bili pratioci slobode i novih mogućnosti na prepunim ulicama ovog grada. Doseljenički brodovi doplovljavali su na Elis Ajlend, u samoj senci Kipa slobode, donoseći sve više Nemaca, Iraca, Italijana i Jevreja u uzavreli etnički vrtlog grada. Vrtoglava klackalica bogatstva i bede sunovratila se kroz lude dvadesete i nagli pad berze, a budućnost grada simbolično su predstavljale zgrade koje su i bukvalno doticale nebo: Empajer stejt, Krajzler, blizanački tornjevi Svetskog trgovinskog centra.
Raderfurd u ovu neodoljivu priču upliće mnoštvo izmišljenih i stvarnih likova čije se sudbine prepliću kroz sudbinu grada čiji se točak neprestano okreće. Ovo je priča o tome kako je za četiri veka Njujork postao meta svetske zavisti, Velika jabuka, obožavana i omražena, sve dok oni koji su joj ponajviše zavideli nisu pokušali da je unište. Pričajući priču o Njujorku, Raderfurd u ovom epskom remek-delu otelovljuje i samu istoriju Amerike.
Edvard Raderfurd rođen je u Engleskoj, u Solzberiju, čuvenom po svojoj katedrali. Školovao se u rodnom gradu, kao i na univerzitetima u Kembridžu i Stenfordu u Kaliforniji, bavio se političkim istraživanjima, prodajom knjiga i izdavaštvom.
Pošto je više puta pokušavao da piše knjige i dramske komade, godine 1983. konačno je napustio trgovinu knjigama i vratio se u rodni grad da napiše „Sarum“, istorijski roman sa pričom koja obuhvata razdoblje od deset hiljada godina i čija se radnja odvija u oblasti oko drevnog spomenika Stounhendža i Solzberija. Kada je četiri godine kasnije objavljena, knjiga je odmah postala svetski bestseler i zadržala se 23 nedjelje na listi Njujork tajmsa. Od tada je napisao još sedam bestselera: „Ruska“, „London“, „Šuma“, „Dablin“, „Irska“, „Njujork“ i „Pariz“.
Autor: Vujica Ognjenović