Prikaz knjige „Beogradski Jevreji“: Jevreji ovdašnji

Sve što Nebojša Jovanović napiše čita se kao najbolja i najuzbudljivija beletristika, a popularnost kod brojnih čitalaca potvrđuje se ponovljenim izdanjima. Ne bi to bilo toliko neobično da nije reč o istoričaru i dugogodišnjem uredniku u Zavodu za udžbenike, pa podsetimo da je kao autor, urednik ili priređivač potpisao, pored školske literature, i druga izuzetna izdanja, poput dvorskog života kneza Aleksandra Karađorđevića ili gospodara Jevrema Obrenovića, portreta kralja Milana Obrenovića, vrednih knjiga u istoriografskoj biblioteci Jazon, koju je i osmislio, leksikonā i enciklopedijā o Velikom ratu, monografija o Drini i Moravi ili, pak, začudni dnevnički roman „Idemo na Zagreb“.
 
Novom knjigom „Beogradski Jevreji“, u izdanju Lagune, Nebojša Jovanović je na svom terenu, jer je nekad radio u Jevrejskom istorijskom muzeju, potom je pisao stručne radove, gonetao njihovu i srpsku istoriju, u konstantnom prepletu, i svakoga puta otkrivao nešto novo i dragoceno, ne samo sa glavne scene nego i iz pobočnih mahala i rukavaca, zaparloženih utrina, dračem obraslih livada: evo, ovde smo u prilici da saznamo, nakon uvodnih informacija o osobenostima i ranom prisustvu Jevreja Sefarda, kasnije i Aškenazija na našim prostorima, da su im neka carstva koja su i Beogradom vladala naplaćivala porez na toleranciju (!), jer behu žigosani kao „škodljiva vrsta ljudi“, da su vladarima srpskim život od Turaka spasavali, rizikujući sopstvene živote, da su polovinom 19. veka činili desetak procenata beogradske populacije, a da ih je u vreme Drugog svetskog rata tu postradalo skoro 10.000, da su prvi doneli fudbalsku loptu u srpsku prestonicu (1895) i organizovali sa sokolskim društvima fudbalsku utakmicu ili ostali upamćeni po neobičnim herojskim delima – serviranju tempirane bombe italijanskim okupatorima ispod špageta!?
 
U drugom delu knjige autor će prošetati jevrejskim grobljem u Beogradu i prisetiti se važnih ljudi i porodica. I ova nostalgična šetnja među spomenicima, u čijem središtu je Sumbul, sa Davidovom zvezdom, dvoglavim orlom, šajkačom i puškom, posvećen izginulim borcima u ratovima Srbije 1912–1918, rezultiraće dragocenim podacima o odlikovanim junacima, nosiocima Spomenice, đacima-kaplarima, vojnim bolničarkama, revolucionarima, političarima, poslanicima, ministrima, kao i vrednim zanatlijama, knjižarima, izdavačima, prevodiocima, umetnicima, a naravno i uglednim trgovcima, bankarima, industrijalcima, advokatima, profesorima, doktorima i dobrotvorima koji su umnogome doprineli razvoju građanskog društva i modernizaciji Beograda i Srbije.
 
Reč je o knjizi duboke odanosti, razumevanja i zahvalnosti prema pripadnicima lutalačkog naroda koji je mnogo propatio još od Avramovog plemena, a neki od njih su dobrovoljno uzimali pravoslavnu veru i modifikovali prezimena da bi se što bolje integrisali sa narodom koji im je pružio gostoprimstvo, a s kojim su često imali i zajedničku tegobnu istoriju.
 
Knjiga za preporuku.
 
Autor: prof. Milan Lukić
Izvor: Književne novine (UKS), Beograd