Osam najstarijih knjiga na svetu

Ljudi su počeli da koriste pismo negde oko 30. veka pre n. e. u drevnoj Mesopotamiji, koja je uključivala sumersku, akadsku i egipatsku civilizaciju. Iako prvi primerci pisanog teksta datiraju pre 2600. godine pre n. e, ovi rani spisi uklesani su u kamenu, i uglavnom se ne smatra da su to knjige.

U ovom članku nećemo pominjati te rane tekstove, već ćemo govoriti o onome što se smatra najstarijim knjigama (uvezanim knjigama ili pločicama) na svetu, koje postoje i dan-danas.

8. Gutenbergova Biblija – oko 1450-1455. godine

Autor: Johan Gutenberg
Zemlja porekla: Majnc
Jezik: latinski

Iako postoje i starije knjige od Gutenbergove Biblije, uključićemo je na ovu listu jer je to prva knjiga štampana tehnikom pokretnih slova. Gutenbergova Biblija je najstariji primer knjige kakvu danas znamo.

Postoje podaci o tome da je bilo predviđeno štampanje 200 primeraka Biblije na pamučnom papiru i 30 na koži, ali se ne zna tačan broj odštampanih primeraka. Danas se zna da postoje samo 22 primerka, te Gutenbergova Biblija predstavlja jednu od najređih i najvrednijih štampanih knjiga.

7. Knjiga Kelsa/Knjiga Kolumba – oko 800. Godine


                      
Autor: nepoznat (postoji mogućnost da je autor monah iz Ijone, u Škotskoj)
Zemlja porekla: Irska
Jezik: latinski

Knjiga Kelsa ili Knjiga Kolumba jedno je od najvećih blaga Irske i predstavlja iluminirani rukopis iz 800. godine nove ere. Pre nego što je otkriveno da je knjiga nastala oko 800. godine, naučnici su verovali da je ta knjiga Veliko jevanđelje Kolumba, irskog monaha iz 6. veka. Knjiga je dobila ime po manastiru Kels, gde se nalazila dugi niz vekova. Trenutno je izložena u biblioteci Triniti koledža u Dablinu, u Irskoj.

U knjizi se nalaze složene i ekstravagantne iluminacije zbog kojih ovaj rukopis ima izvanrednu vrednost. Sadrži četiri jevanđelja iz Novog zaveta i sastoji se od 340 listova od teleće kože.

6. Jevanđelje Svetog Katberta – oko 7. veka



Autor: nepoznat
Zemlja porekla: Engleska
Jezik: latinski

Jevanđelje Svetog Katberta najstarija je knjiga u Evrope i datira iz 7. veka. U pitanju je prepis Jevanđelja po Jovanu, ali je bila namenjena Svetom Katbertu, u čiji je sanduk pohranjena nakon njegove smrti 687. godine. Ova knjiga veličine dlana, dimenzija 96 sa 136 milimetra otkrivena je 1104. godine, kada je telo Svetog Katberta premešteno u Daramsku katedralu, kako bi se sačuvalo od napada vikinga.

Nakon što je knjiga pronađena 1104. godine, završila je u privatnoj kolekciji, ali je na kraju poklonjena jezutiskoj zajednici u Belgiji, 1769. godine. Knjiga je 1979. pozajmljena Britanskoj biblioteci u Londonu, koja ju je konačno otkupila od jezuita za 14 miliona dolara.

5. Garimino jevanđelje – oko 330-650. godine


           
Autor: Aba Garima (po legendi iz manastira Aba Garima)
Zemlja porekla: Etiopija
Jezik: giz

Jevanđelja iz Garime su najstarija ilustrovana hrišćanska sveta knjiga, koja je otkrivena o u etiopskom manastiru. Do pre desetak godina, naučnici su verovali da ove knjige potiču iz 11. veka, ali nedavna ispitivanja pokazuju da knjige datiraju od 330-650. godine.

Kako tvrde monasi iz Aba Garima manastira, knjige su čuvane u manastiru od samog nastanka.  Ova lepa Biblija dobila je ime po Garimi, monahu koji je stigao u Afriku u 5. veku i koji ju je kopirao, kako legenda kaže, za smo jedan jedini dan zato što je Bog odložio zalazak sunca.

Obe knjige su restaururane novcem iz Etiopskog fonda za nasleđe, britanske dobrotvorne organizacije koja pomaže u očuvanju umetničkih dela pronađenih u etiopskim manastirima.

4. Biblioteka Nag Hamandi – oko 3. ili 4. veka



Autor: nepoznat
Zemlja porekla: Nag Hamandi, Gornji Egipat
Jezik: koptski

Biblioteka Nag Hamandi je zbirka trinaest gnostičkih tekstova zakopanih u zapečaćenoj tegli koju je 1945. godine pronašao jedan arapski seljak, Muhamed as-Saman, u egiptaskom gradu Nag Hamandi. Spisi se se međusobno razlikuju po autorstvu, žanru, mestu i vremenu nastanka. Celokupan sadržaj kodeksa je napisan na koptskom jeziku, iako su svi radovi verovatno prevodi sa grčkog, a među njima se nalazi i delimičan prevod Platonove „Države“. Jedan od spisa sadrži jedini poznat kompletan tekst Jevanđelja po Tomi.

Veruje se da ova knjiga datira iz 3. ili 4. veka, iako je zakopana i sakrivena pre nego što je Atanasije Aleksandrijski 367. godine nove ere zabranio korišćenje nekanonskih knjiga. Od kad su otkriveni, ovi kodeksi su uticali na savremena istraživanja ranog hrišćanstva i gnosticizma.

3. Sinajski rukopis (Sinajska Biblija) – oko 330-360. godine


          
Autor: prepisivana od strane različitih pisara
Zemlja porekla: Sinaj, Egipat
Jezik: grčki

Sinajski rukopis, poznat još i kao Sinajska Bibllija, jedna je od najvažnijih i najčuvanijih knjiga na svetu, zato što je jedini primerak hrišćanske Biblije koji je manje-više ceo. Knjiga je ručno pisana kopija Biblije, primerak grčkog septuaginta, tj. prvog prevoda Biblije s hebrejskog na grčki jezik, koji su prevela četiri pisara u 4. veku.

Ova knjiga se smatra jednim od najboljih grčkih tekstova Novog zaveta i bila je korisna prilikom istraživanja biblijskog teksta. Iako iz knjige nedostaju veliki delovi Starog zaveta, naučnici veruju da je knjiga originalno sadžala i Stari i Novi zavet.

2. Tablice iz Pirga – oko 500. pre n.e.

Autor: Tefarije Velijan, kralj Cisre
Zemlja porekla: etrurska luka Pirgi, današnja Santa Severa, Italija
Jezik: etrurski i feničanski

Tablice iz Pirgija pronađene su 1964, prilikom iskopavanja drevne luke Pirgi, i datiraju iz perioda 500. godine pre n.e. Iako ove tablice ne čine knjigu, svaka od njih na ivicama ima rupice, što znači da su nekada bile uvezane. Ove tablice su jako bitne jer su napisane na dva različita jezika. Dve su napisane na drevnom etrurskom, a treća je napisana na feničanskom.

Zahvaljujući dvojezičnom tekstu, istraživači su uspeli da upotrebe svoje znanje feničanskog kako bi tumačili etrurske tablice. Danas se čuvaju u Narodnom muzeju etrurske umetnosti u Rimu.

1. Etrurska zlatna knjiga – oko 600. godine pre n. e.

Autor: nepoznat
Zemlja porekla: Bugarska
Jezik: etrurski

Iako se ne zna mnogo toga o Etrurskoj zlatnoj knjizi, veruje se da je to najstarija knjiga na svetu, koja datira iz perioda 600. godine pre n. e. Načinjena je od dvadesetčetvorokaratnog zlata i sastoji se iz šest uvezanih listova, na kojima su nacrtani jahač konja, sirena, harfa i vojnici. Knjiga je pronađena kasnih 1950-ih, u grobu koji je iskopan prilikom građenja kanala na reci Strumi, u Bugarskoj.

Osoba koja je pronašla knjigu, a koja je želala da ostane anonimna, knjigu je poklonila 2003. godine Bugarskom Nacionalnom muzeju. Tadašnji direktor muzeja, Bižidar Dimitrov, izjavio je da su autentičnost knjige utvrdili eksperti iz Sofije i iz Londona.

Izvor: oldest.org
Prevod: Lidija Janjić