Kad je kosmonaut bio zvezda – Prikaz knjige „Put do zvezda“ Jurija Gagarina

Prohujala su vremena kada su kosmonauti, nakon što bi se vinuli ka zvezdama, i sami postajali zvezde u očima cele planete Zemlje.

Tom splašnjavanju euforije oko osvajanja vasionskog prostranstva doprinela je činjenica da letovi u kosmos više i ne predstavljaju čudo dostojno opšteg divljenja, a odavno je prošla i Svemirska trka, taj neizostavni deo Hladnog rata, koja je upravo kao takva – kao nadmetanje između Sovjetskog Saveza i Sjedinjenih Američkih Država u razvoju i ostvarivanju svemirskog programa – držala pažnju i Istoka i Zapada, terajući čitave narode da se raduju uspesima svoje političko-ideološke strane, ali i da uspeh suprotne strane dožive kao izazov za nova naučna istraživanja i još smelije poduhvate u svojim redovima.

Najzad, postepenom zaboravu znamenitih događaja i ličnosti vezanih za prva putovanja u kosmos doprinelo je i to što su u mnogome izneverena očekivanja nakon epohalnog poduhvata Nila Armstronga, pa se tako od verovanja da će ljudi u veoma kratkom roku kolonizovati Mesec, a možda i bliske planete poput Venere i Marsa, stiglo do teorije zavere koja je dovela u pitanje i američko iskrcavanje na Mesec, ali i prethodne uspehe na planu istraživanja i pohođenja svemira.

Stoga će danas reči ruskog fizičara Konstantina Eduardoviča Ciokovskog o skorom ljudskom osvajanju celog Sunčevog sistema zvučati mnogo više kao fantazija i fantastika nego što su tako mogle zvučati onda kad su izrečene, jer u prvim decenijama nakon smrti Ciokovskog zaista je delovalo da se njegove vizije ostvaruju, no kada je dostignut zenit Svemirske trke čuvenim „malim korakom za čoveka“, kao da se upravo tada u očima svetske javnosti izgubilo svako interesovanje i poštovanje za ljude koji su tokom sedme decenije dvadesetog veka bili slavljeni kao heroji sveg stanovništva Zemlje, bez obzira na to iz kog su ideološkog i državnog tabora poticali i u čije su ime preduzimali svoje hrabre korake.

A uprkos svemu, pa i uprkos nespornoj činjenici da istraživanje svemira definitvno ne ide tako brzo kako su zamišljali prvi kosmonauti, ipak je datum 12. april 1961. zaslužio da ostane zabeležen zlatnim slovima ne samo u istoriji čovečanstva, nego u istoriji univerzuma, jer bez presudnog koraka što je načinio sovjetski kosmonaut Jurij Aleksejevič Gagarin, ne bi bilo ni malog-velikog koraka Amerikanca Nila Armstronga.

Iako se ne može reći da je Gagarin kao istorijska ličnost zaboravljen i skrajnut – jer dovoljno je nabrojati institucije koje nose njegovo ime i spomenike koji otelotvoruju njegov lik i delo –ipak će memoarski zapisi prvog čoveka koji se vinuo u vasionu i obišao planetu Zemlju baciti novo svetlo na taj poduhvat, ali i na životopis jedinog putnika letelice Vostok.

Objavljena pod nazivom „Put do zvezda“, Gagarinova autobiografija više je nego dragoceno svedočanstvo novim generacijama čitalaca, koji će istovremeno moći i da spoznaju značaj Gagarinovog dela i da iz prve ruke sagledaju detinjstvo, školovanje i profesionalno napredovanje jednog prosečnog čoveka u Sovjetskom Savezu sredinom dvadesetog stoleća, kada dominantno mesto u vaspitanju mladih jeste zauzimala komunistička doktrina utemeljena na idejama Vladimira Iljiča Lenjina i na govorima Nikite Sergejeviča Hruščova, ali i kada je vera u sebe vodila do ostvarenja onih zamisli koje i danas, više od pola veka nakon što su realizovane, mogu na prvi pogled delovati nestvarno.

Bez obzira na njen ideološki i politički kontekst, knjiga „Put do zvezda“ na savršen način pokazuje kako svaki mali čovek jeste predodređen za velike korake i poduhvate samo ako istraje u svojim željama i ako veruje da će njegovo delovanje doprineti razvoju čovečanstva, otadžbine, nacije, pa zašto ne i celokupnog univerzuma.

Put ka zvezdama otvoren je svima koji stratosferu ne doživljavaju kao granicu nego kao prečicu do ostvarenja svojih snova, a čitaocima je ovom knjigom otvoren put ka ponovnom otkrivanju zvezde koja se zove Jurij Gagarin i koja nikada ne bi smela da se ugasi u kolektivnoj svesti planete Zemlje.
 
Autor: Dušan Milijić