Prikaz romana „Sarum“ Edvarda Raderfurda

Iako je Edvard Raderfurd već dobro poznat domaćim čitaocima po svojim romanima „London“, „Pariz“, „Njujork“ i „Ruska“, tek sada imamo priliku da se upoznamo sa njegovim prvim romanom – „Sarum“. Upravo u ovom romanu Raderfurd je otkrio i primenio čudesnu formulu koja je njegovim delima donela svetsku slavu.



Kako izgleda ta formula koju su čitaoci širom sveta toliko zavoleli? Kao i svi genijalni izumi, naizgled jednostavno. Mogli bismo da kažemo da Edvard Raderfurd istoriju jednog grada ili zemlje pretvara u priču. Naravno, istorija i jeste priča. Edvard Raderfurd pretvara istoriju u roman. On piše istoriju nastanka i života jednog grada, u ovom slučaju Saruma, odnosno Solzberija, od praistorije do danas, ali ne kroz suvoparne činjenice zabeležene u istorijskim spisima i udžbenicima, već kroz dinamičnu i razgranatu priču o međusobnim odnosima članova nekoliko porodica koje tu žive, kroz generacije i generacije. Na taj način svi istorijski događaji sagledavaju se očima savremenika, običnih ljudi, od siromaha, prosjaka, lovaca i ribolovaca, zidara, lopova, preko trgovaca i zanatlija pa do sveštenika, plemića i vladara. Kroz priču nas vode njihove međusobne i lične ljubavi, mržnje, savezništva, spletke i sudbine. Prateći njihove životne priče, autor u njih gotovo neosetno upliće sva bitna istorijska dešavanja koja doživljavamo i pratimo očima učesnika. Tako su Raderfurdova dela puna zanimljivih i verno predstavljenih istorijskih činjenica, ali istovremeno i zabavna, dinamična i pitka. Takođe, to su ujedno i porodični romani, jer prate doživljaje nekolicine porodica kroz vreme i pokolenja, njihove uspone i padove koje im kroz vekove donosi često nepredvidivo okretanje točka sudbine. Raderfurdovi likovi, međutim, nisu arhetipski, oni nisu tipični i bezlični već veoma životni, zanimljivi, često dopadljivi i vrlo uverljivi.

„Sarum“ predstavlja priču o Solzberiju, jednom od najstarijih gradova Engleske, od praistorijskog doba do danas. Kroz isprepletene sudbine nekoliko porodica iz ovog kraja pratimo razvoj Saruma još od praistorijskog naselja u dolini u kojoj se spaja pet reka. Roman opisuje izgradnju tajanstvenog Stounhendža, koji je i danas jedna od najvećih svetskih misterija. Potom pratimo razvoj ovog mesta od rimskog naselja u čijoj se neposrednoj blizini nalazila i rimska banja Akva Sulis, kasnije čuveni Bat, te srednjovekovnog utvrđenja koje je prvenstveno služilo za odbranu, a kasnije i grada sa jednom od najčuvenijih svetskih katedrala, sve do savremenog Solzberija. Upravo je srednjovekovnom tornju ove slavne katedrale i njegovoj obnovi posvećena i cela ova priča. To je i poruka dela Edvarda Raderfurda: svi smo mi deo istorije, koja je svuda oko nas.

Autor: Aleksandra Čabraja
Izvor: Nedeljnik